Het kan verkeren. Enkele jaren terug werden micro-kredieten nog voorgesteld als het wondermiddel bij uitstek om arme mensen te helpen. Vandaag worden er meer en meer vragen gesteld bij dit financiële mechanisme. En in de plaats komen de zogenaamde 'conditional cash transfers' ofte kleine uitkeringen in geld.
Dit is een zeer interessante evolutie. Men zal zich herinneren cdat de Wereldbank bij het voorstellen van haar armoedeprogramma's uitdrukkelijk afzette tegen elke vorm van uitkering. Armoedebestrijding was een vorm van 'multidimensionaliteit', er moest gewerkt worden aan onderwijs en gezondheidszorg, uitkeringen hoorden bij de verfoeide 'sociale zekerheid' die 'niet in het belang' van arme mensen was. Mettertijd werd armoede alsmaar subjectiever gedefinieerd, het werd kwetsbaarheid, gebrek aan 'voice' en gebrek aan 'empowerment'. En vrouwen namen telkens een belangrijke plaats in bij de armoedebestrijding.
Dat was vreemd, want tegelijk begon men met kleine kredieten te verstrekken. Geld in de vorm van een terugbetaalbare lening kon dus wel, in de vorm van een uitkering niet. De leningen werden ook vooral aan vrouwen gegeven, omdat die zo goed terugbetaalden. Er werd veel onderzoek gedaan naar micro-kredieten, vreemd genoeg nooit naar de vraag of ze de armoede daadwerkelijk ook verminderden.
Nadien ging de aandacht vooral naar de 'remittances', het geld dat migranten naar huis sturen om hun families te helpen. Ook dat werd als een groot succdes gezien en een belangrijk instrument in de armoedebestrijding. Alweer geld dus, dat blijkbaar toch wel hielp.
En tenslotte stelde men vast dat de 'bolsa familia' in Brazilië, de kleine uitkering die arme gezinnen krijgen op voorwaarde dat ze hun kinderen naar school sturen en er af en toe mee naar een medisch centrum gaan, geweldig populair waren. Ook Mexico heeft een dergelijk systeem. Meer en meer landen in Latijns Amerika en Afrika experimenteren ermee. En het is een groot succes. Het zijn telkens kleine uitkeringen, maar in Brazilië is de armoede inderdaad erg gedaald en is zelfs de ongelijkheid lichtjes terug gelopen. Lula heeft in Brazilië weliswaar ook nog kleine basispensioenen toegekend. Vqaak deze kleine uiitkeringen het enige geldinkomen van arme gezinnen.
De Wereldbank heeft het begrepen en is nu zelf volop deze 'conditional cash transfers' aan het verdedigen. Er kan nog zeer veel kritiek op gegeven worden, en dat szal ik in een volgende bijdrage ook doen, maar het is wel opmerkelijk dat men hier een grote bocht heeft gemaakt.
En plots ontdekt men ook dat de micro-kredieten weliswaar een bloeiende financiële industrie zijn geworden, maar dat ze de armoede niet echt verminderen. Kijk naar de cijfers van Bangladesh. Twintig jaar Yunus heeft de armoede er niet verminderd. De klanten van de micro-banken zijn dan ook niet de armen - en de kredieten gaan ook niet naar de echt armen - maar de investeerders die fondsen ter beschikking stellen en een return verwachten. De rente op micro-kredieten is ook redelijk hoog en bedraagt tussen 30 en 75 % per jaar.
Micro-kredieten zullen nog een hele tijd blijven bestaan, en steeds meer vergezeld gaan van micro-verzekeringen en spaarsystemen.
Voorlopig doet men nog even alsof de 'conditional cash transfers' het nieuwe wondermiddel zijn. Hopelijk zal men binnenkort willen inzien dat alleen een echte en universele sociale bescherming niet enkel de armen kan helpen maar ook armoede kan voorkomen. Verschillende VN-instellingen en de ILO hebben hun werk gedaan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten