Het is weer voorbij: de wachtnacht, de MDG+10 top in New York, het optreden van Bono. Tijd om nog even na te denken waar we mee bezig zijn.
De ngo’s beseffen nu dat er inderdaad kritiek mogelijk is op de millenniumdoelstellingen en stellen dat we ook naar de ‘structurele oorzaken’ moeten kijken.
En Bono, hij zong en zag dat het goed was. Op De Wereld Morgen ontstond een hele discussie over zijn belastingontwijking. Hieruit kunnen we maar één conclusies trekken: ofwel wordt DWM door heel wat rechtsdenkende mensen gelezen die vinden dat belastingontwijking mag en dus moet kunnen, ofwel vinden heel wat linkse mensen vandaag de dag dat ook. De ‘schijn-heilige’ Bono kwam er inderdaad vrij goed van af.
Bij de VN werd het slotdocument ongewijzigd en bij consensus aangenomen. Er werden nieuwe en plechtige beloften gedaan om vooral vrouwen en kinderen te redden. Er wordt verwezen naar ‘innovatieve financiering’ maar over een universele sociale bescherming - het middel bij uitstek om armoede tegen te gaan - wordt met geen woord gerept.
Het is al bij al triest. In het debat dat ik had met Europees handelscommissaris De Gucht werd niet gereageerd op het idee van internationale belastingen. Ik ga ervan uit dat de heer De Gucht het een ‘socialistisch waanidee’ vindt, zoals hij ook verwees naar het voorstel voor een mondiale sociale bescherming. Ik kreeg van de heer De Gucht het hele gamma van liberale ideeën over ontwikkeling en ontwikkelingssamenwerking over me heen: de armoede in Afrika ligt aan de culturele problemen van de Afrikanen, zonder de Wereldbank en het IMF zou het allemaal nog veel erger zijn, corruptie is een endemisch Afrikaans probleem, de christelijke scholen in Afrika doen goed werk.
Nu mag dat laatste in sommige gevallen wel waar zijn, de vraag of je het onderwijs aan kerken en ngo’s moet overlaten is daarmee niet beantwoord. En het valt op dat de handelscommissaris hier zijn liberale ideologie laat voorgaan op zijn levensbeschouwing.
Maar ach, had ik iets anders van de heer De Gucht kunnen verwachten? Wellicht niet. Van de ngo’s echter wel. Want het gaat er niet om dat de millenniumdoelstellingen ‘niet ver genoeg gaan’ en dat we ook moeten kijken naar de ‘structurele oorzaken’ van armoede. Het gaat er wel om dat armoedebestrijding in het algemeen en millenniumdoelstellingen in het bijzonder een foute doelstelling zijn.
Want kijk, armoede is geen probleem van arme mensen, maar van een hele maatschappij waarin de inkomensverdeling is scheef getrokken. Werken aan de onderkant van zo’n maatschappij – lokaal, nationaal, mondiaal – heeft niet de minste zin. Want de armoede wordt sneller gecreëerd dan ze kan worden opgelost. Dat bewijzen de twintig laatste jaren van mislukkingen ten volle. De armoede zal niet verminderen door gerichte acties voor arme mensen, maar enkel door een volgehouden inspanning om een economisch en sociaal ontwikkelingsproces op gang te brengen. Het roer moet dus volledig worden omgegooid.
Aangezien er bij de ngo’s verstandige mensen werken die de derde wereld goed kennen, kan ik niet anders dan er van uit gaan dat men dit zeer goed weet, maar dat men zich laat leiden door andere motieven dan het maken van een andere, betere wereld. Vandaar ook dat men het echte debat voortdurend uit de weg gaat.
Maar het allerergst lijkt mij het vermoeden te zijn dat de liefdadigheidsidee ook de linkerzijde is gaan verleiden. ‘De mensen willen iets doen’ en je moet meegaand zijn, de mensen hebben altijd gelijk. In dit geval hebben ze echter ongelijk, zoals ze ook ongelijk hebben met belastingontwijking. Bono verdient aan zijn liefdadigheid, zoals ook Bill en Melinda Gates eraan verdienen en Colruyt aan zijn zogenaamd ‘eerlijke handel’ verdient. Is daar iets mis mee? Ja, heel veel, want door hun handelen, net zoals door het bestaan van de millenniumdoelstellingen, wordt liefdadigheid aanvaardbaar en gaan mensen denken dat we ‘goed doen’ als we de armoede rechtstreeks proberen te verminderen.
Mensen zijn helemaal niet dom. Men hoeft ze ook niet dom te houden. Mensen kunnen best begrijpen dat hun sociale zekerheid, hun pensioen en hun ziekteverzekering, niet kunnen gegarandeerd worden als daar geen wettelijke overheidsgaranties bij horen. Wie wil er afhankelijk zijn van de toevallige vrijgevigheid van anderen? We komen terecht op straat om onze rechten op te eisen, maar we vergeten zo makkelijk dat iedereen op deze planeet dezelfde rechten heeft.
Er zijn zo veel manieren om de 'derde wereld' een gezicht te geven. Liefdadigheid en bedelen horen daar niet bij.
Ontwikkeling is geen ‘goed doel’. Armoedebestrijding kan onmogelijk mondiaal georganiseerd worden zonder nationaal bepaalde economische en sociale ontwikkelingplannen. Liefdadigheid mag de sociale en economische rechten niet vervangen. We moeten het blijven herhalen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten