Gek toch hoe vaak je hoort dat het ‘neoliberalisme’ dood is, dat de ‘Washington Consensus’ al ver achter ons ligt, dat arme landen nu armoedeprogramma’s hebben, enzovoor enzoverder.
Niets is minder waar, zo durf ik beweren. Geregeld verschijnen nog verslagen van onderzoeksinstellingen waaruit blijkt dat de Wereldbank en het IMF hun ‘voorwaardelijkheid’ bij het verstrekken van leningen niet fundamenteel veranderd hebben. Zeker, ze zijn iets minder dogmatisch, landen mogen zelf beslissen over de volgorde van de hervormingen, maar de principes blijven dezelfde. En als er misschien minder privatiseringen worden gevraagd, dan heeft dat er ook mee te maken dat nagenoeg alles inmiddels geprivatiseerd is.
Bovendien, nog onlangs verscheen een rapport het Center for Global Development, een toonaangevende ngo in de VS waarvan de directrice vroeger ambtenaar bij de Wereldbank was. Daarin wordt ronduit gesteld dat de ‘Washington Consensus’ misschien een ‘damaged brand’ is, een ‘beschadigd merk’, letterlijk vertaald, maar dat de principes ervan nog steeds deugdelijk zijn. Als dit recept dan toch niet de gewenste resultaten heeft opgeleverd, in termen van groei en in termen van armoedevermindering, dan komt dat omdat de programma’s zelden volledig zijn uitgevoerd, omdat er een paar serieuze fouten in zaten zoals het feit dat de meeste hervormingen ook een ernstige regulering vergen en die er meestal niet was, en tenslotte omdat er een paar elementen ontbraken, zoals de volatiliteit van kapitaalstromen en een beleid voor gelijke kansen. Tja …
Het zijn echter niet enkel de specifieke beleidsvoorschriften van de Washington Consensus die het neoliberalisme kenmerken, zoals begrotingsdiscipline, herstructurering van de overheidsuitgaven, inflatiebestrijding, competitieve wisselkoersen, belastinghervorming, vrijhandel, privatisering en deregulering …
Ik wil hier drie algemene kenmerken van het neoliberalisme aanhalen:
1) Neoliberalisme is in eerste instantie een politiek programma voor de hervorming van de staat. De staat staat in dienst van de markt. Op de details daarvan wil ik in een volgende blog verder ingaan.
2) Neoliberalisme wil vrij kapitaalverkeer en heeft een financialisering van de economie tot gevolg. Het is die financiële economie die aan de basis ligt van de crisis die in 2008 is begonnen.
3) Neoliberalisme houdt in dat sociaal beleid als ‘residueel’ wordt gezien. ‘Men kan de koek slechts verdelen als ie eerst gebakken is’. Of met andere woorden, het oude sociale beleid dat hand in hand ging met economisch beleid omdat beide elkaar versterkten, is afgelopen.
Aan deze drie elementen is tot vandaag nog steeds geen jota veranderd. Vandaar trouwens dat ook in de Europese Unie meer aandacht gaat naar ‘armoedebestrijding’ dan naar sociale zekerheid. Dat is géén positieve ontwikkeling want de sociale zekerheid voorkomt armoede. Als de wereldwijde armoedebestrijding tot vandaag zo weinig goede resultaten kan voorleggen, dan is het juist omdat het dweilen met de kraan open is. Als mechanisme om de zware gevolgen van het beleid op te vangen of te remediëren, is dit ruim onvoldoende.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten