Het enthousiasme waarmee de ‘armoedebestrijding’ werd onthaald vanaf het begin van de jaren ’90 heeft velen wat verblind. Men dacht even dat alles anders zou worden, dat er in de ontwikkelingssamenwerking meer aandacht zou komen voor sociale ontwikkeling, dat de sociale bescherming zou uitgebouwd worden.
Dat was niet de bedoeling. De Wereldbank veranderde haar ‘structurele aanpassingen’ niet maar er werd een etiket ‘armoedevermindering’ opgeplakt. Door de begrotingsdiscipline die de arme landen moesten volgen werden sociale rechten afgebouwd. Het marktfundamentalisme verkondigde dat uitkeringen of minimumlonen uit den boze waren. De sociale zekerheid, zo heette het, was niet in het belang van arme mensen en was geen opdracht voor de overheid.
De millenniumdoelstellingen hebben de blindheid nog even verergerd, maar toch begon het begin van deze 21ste eeuw te dagen: er kwam niet méér sociale bescherming, maar voortdurend minder.
De ILO (Internationale Arbeidsorganisatie) begon zich als eerste te roeren met een nieuw programma voor sociale zekerheid. Het was zeer voorzichtig, ergens tussen armoedebestrijding en klassieke sociale zekerheid in. Ook CEPAL, de VN-Economische Commissie voor Latijns Amerika stelde een ‘sociaal burgerschap’ voor, het principe waarop ook de westerse verzorgingsstaten gebaseerd zijn. UNRISD, de VN-onderzoeksinstelling voor sociale ontwikkeling begon na te denken over een nieuw sociaal beleid.
De ontgoochelingen over de armoedebestrijding – die weliswaar nodig maar verre van onvoldoende is – heeft het denkwerk versneld.
De Verenigde Naties geven nu geregeld verslagen uit waarin wordt gepleit voor een universele sociale bescherming. De ILO pleit voor een ‘social protection floor’. UNRISD grijpt terug naar de ideeën van vroeger, de ‘ontwikkelingsstaat’ en de ontegensprekelijke samenhang tussen economische en sociale bescherming.
De VN gaat in haar jaarverslag over de sociale ontwikkeling (2010) zelf zo ver om de armoedebestrijding zelf in twijfel te trekken. De statistieken worden in twijfel getrokken, er wordt gewezen op de groeiende ongelijkheid, sociale cohesie is een voorwaarde voor armoedebestrijding, zo wordt gesteld.
Er is ook een ander macro-economisch beleid nodig met een minder stringent handelsbeleid. De overheidsinkomsten zijn in alle arme landen gedaald als gevolg van de tariefverminderingen voor invoer en uitvoer.
De informele sector is gegroeid, er is meer en meer precair werk, de angst van de mensen neemt toe, de dreiging van armoede wordt reëel.
Wat mensen nodig hebben, zo stelt de VN, is vooral economische zekerheid. Decent werk met een decent inkomen. En een basis sociale zekerheid. Dat is perfect betaalbaar en kost niet meer dan ongeveer 4 % van het nationaal inkomen. Daarbij horen universele en onvoorwaardelijke uitkeringen.
Deze voorstellen zijn nog lang geen werkelijkheid. Maar dat de VN ze weer zo openlijk bepleit geeft moed. Laat ons hopen dat de millenniumdoelstellingen snel vergeten worden en dat alle energie naar de verdediging van een universele sociale bescherming kan gaan.
Wie het volledig verslag ‘Re-thinking Poverty’ wil lezen:
http://www.un.org/esa/socdev/rwss/docs/2010/fullreport.pdf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten